اصول معماری پایدار در عمارت فروغ؛ قسمت اول فرآیند ساخت

رعایت اصول معماری پایدار در عمارت فروغ برای من به عنوان طراح و کاربر اهمیت زیادی داشت. پایداری فصل مشترک علاقه من به طبیعت و معماری است.

نگاهی به پایداری در فرآیند ساخت

• تخریب

زمین این عمارت از ابتدا شامل عمارتی فرسوده‌بود که کیفیت ساخت و معماری خیلی ضعیفی داشت.

تصمیم ما تخریب کامل و ساخت خانه روی زمین پاکسازی شده‌بود که در قدم اول خیلی حرکت پایداری به نظر نمی‌رسید.

ما کوشیدیم با بازمصرف بخشی از مصالح و عناصر جامانده از بنای قبلی تا حدودی جلوی اسراف را بگیریم.

آنچه در این عمارت دور ریخته نشد:

پروفیل‌های آهن؛ بخشی از آن در اجرای سازه نگهبان برای محافظت از خانه‌ی مجاور به کار رفت بخشی در قسمت‌های مختلف سازه و باقیمانده برای بازیافت یا بازمصرف فروخته شد.

• درهای فلزی؛
• پروفیل‌های آهنی؛
• درهای چوبی؛
• کابینت‌های فلزی؛
• در آلومینیوم
• در توری آلومینیوم

• مقداری از آجرها. در این پست گفته‌ام که چگونه بخشی از نما حتی از آجرهای جامانده از تخریب ساخته‌شد.

• درختها؛ درخت‌های موجود را از ابتدا در طراحی محوطه لحاظ کردم و فرض بر نگه داشتن همه‌ی آن‌ها بود. منتها طبق بررسی‌های انجام شده سه اصله زیتون تلخ موجود با توجه به غیربومی و مهاجم‌بودن و خطراتی که برای سایر گونه‌ها و منابع و همچنین ساختمان دارند قابل جایگزین ارزیابی شد.

متاسفانه رعایت اصول معماری پایدار در عمارت فروغ برای من در حوزه‌ی بازمصرف مصالح به اندازه‌ی کافی ممکن نشد.

مصالح بومی

سفت‌کاری بنا طبق دانسته‌ها و امکان‌های موجود اسکلت بتنی است. اما برنامه این بود که در نازک‌کاری حتی‌المقدور از مصالح بوم‌آورد استفاده‌شود. در فرآیند دشوار انتخاب مصالح باید ابتدا توانایی خط‌زدن گزینه‌های اضافی را داشته‌باشیم تا بتوانیم تصمیم‌های درستی بگیریم.

در ادامه از این خط‌زدن‌ها خواهم گفت.

مصالح نمای بیرونی؛ آجر سنتی یزد

کاربرد متریال‌های سنگ و کامپوزیت و شیشه در نماهای شهری مثل یزد اگرچه بسیار متداول اما ناپایدار، تقلیدی و ناکارآمد است.

چنین مصالحی نه تنها تبادل حرارت ساختمان را بالا می‌برد بلکه در هوای خشک و گرم یزد به شدت آسیب‌پذیر است.

علاوه بر آن لزوم هماهنگی با سیما و هویت اصیل شهر یزد ما را به سمت آجر هدایت کرد.

آجرهای ماشینی و نسوز را هم به واسطه‌ی چهره‌ی صنعتی‌شان با هویت خانه جور ندیدم و در نهایت آجر سنتی ماند با دو گزینه: آجر سنتی قم و یزد.

بین این دو نوع مردد بودم و تمایل بیشتری نسبت به آجر قم داشتم که نمونه‌های زیباتری از نماهای کارشده با آن دیده‌بودم.

اما با پرس و جوی بیشتر متوجه شدم که بخاطر آهک به کاررفته در آن استحکام کمتری دارد.

در ادامه‌ی تحقیقات فهمیدم که آجر یزد محکم‌تر و با توجه به حذف کرایه‌ی حمل و نقل ارزان‌تر است. نمونه کار را که دیدم تنوع رنگی جذاب و زمختی اعتمادبرانگیزی داشت و مطمئن شدم که انتخابم برای نما آجر سنتی یزد است.

مصالح پوسته‌ی داخلی؛ کاشی و سرامیک کف

پیشتر در انتخاب کاشی و سرامیک با کارفرماها همراه شده‌بودم. می‌دانستم که چقدر عضلات تصمیم فلج می‌شود وسط آن دنیای رنگ و طرح و خط‌زدن گزینه‌های اضافی را باید خیلی جدی بگیرم.

کمی تحقیق کردم و متوجه شدم کاشی و سرامیک‌های تولید يزد دوام و کیفیت خوبی دارد. (هرچند فرآیند تولید مازاد بر نیاز بومی‌اش را نمی‌پسندم که البته در کنترل من نیست)

تصمیم گرفتم معیارهایم را مشخص کنم و دست کم در ابتدا فقط از میان محصولات يزد به خودم حق انتخاب بدهم.

معیارهای من در انتخاب کاشی و سرامیک:

براق‌بودن و صیقل زیاد اگرچه جاذبه‌ی بصری زیادی دارد اما به سه دلیل انتخاب من نبود.

• کاربرد سرب زیاد
• نیاز به مراقبت و تمیزی افراطی
• ناملایم‌بودن و ناهماهنگی با سادگی زندگی روزانه

در مورد طرح و رنگ هم رویکرد و سلیقه‌ام همراهم بود و با این مقدمه وارد فروشگاهی معتبر شدم. مستقیم به بخش محصولات یزد رفتم و به سادگی و سرعت گزینه‌های مورد نظر را انتخاب کردم.